زمین‌لرزه یا زلزله، لرزش و جنبش خفیف یا شدید زمین است که به علت آزاد شدن انرژی ناشی از گسیختگی سریع در گسلهای پوستهٔ زمین در مدتی کوتاه به وقوع می‌پیوندد. محلی که منشأ زلزله بوده و انرژی از آنجا خارج می‌شود را کانون زلزله، و نقطهٔ بالای کانون در سطح زمین را مرکز زلزله گویند. پیش از وقوع زمین‌لرزه اصلی معمولاً زلزله‌های نسبتاً خفیف‌تری در منطقه روی می‌دهد که به پیش‌لرزه معروفند. به لرزشهای بعدی زمین‌لرزه نیز پس‌لرزه گویند که با شدت کمتر و با فاصله زمانی گوناگون میان چند دقیقه تا چند ماه رخ می‌دهند. زلزله به سه صورت عمودی، افقی و موجی بوقوع می‌رسد که قسم آخر از شایعترین آنهاست.
در حالی که اکثر زمین لرزه‌ها توسط حرکت صفحات تکتونیکی زمین ایجاد می‌شود، فعالیتهای انسانی نیز می‌تواند زمین لرزه تولید کند. چهار فعالیتهای اصلی در این پدیده مشارکت می‌کنند: احداث سدها و ساختمان‌های بزرگ، حفاری و تزریق مایع به داخل چاه، و با استخراج از معادن زغال سنگ و استخراج نفت.
و اما زلزله در کاخک ...
قرار گرفتن شهر کاخک بر روی محل گسیختگی وسیع دشت این منطقه از رشته کوه 2800 متری سیاه کوه باعث شده است که این منطقه استعداد لرزه خیزی وسیعی را داشته باشد. جداشدگی وگسلش وسیع دشت کاخک از دامنه سیاه کوه را در انحراف مسیر رودخانه ها ومسیل ها ومخروط افکنه های حوضه آبریز "تگ زو "و"کلاته نو" و" مرقش" و"خانیک" به وضوح می توان دید.
از سوی دیگر ساختارگسترش فیزیکی شهر کاخک نیز به گونه عجیبی امتداد این محور گسل را تعقیب می کند .این در حالی است که فعالیت گسل بزرگ دشت بیاض در امتداد جنوب شرقی این منطقه نیز می تواند باعث فعال شدن گسل کاخک شده وتعادل زمین ساختی آن را تضعیف نماید.در سالهای گذشته فعالیتهای پی در پی گسل های خضری ودشت بیاض تا حدودی نیروی نهفته آنها را تخلیه نموده وامکان وقوع لرزه های عظیم را در این مناطق کم کرده است اما در شمال غرب همین منطقه گسل کاخک دوره بازگشت طولانی43 ساله ای را پس از سال 1347 طی می کند با افزایش فاصله دوره بازگشت احتمال وقوع زمین لرزه های بزرگ تر بیشتر می شود.
هرچند کانون لرزه های احتمالی پای مناطق پای کوه ی خواهد بود اما با توجه به پتانسیل عظیم این گسیختگی شهر گناباد وحومه آن نیز جان به سلامت نخواهند برد.
یکی از ویژگی های ساختاری نامناسب منطقه نزدیکی بسیار محسوس کانون های درونی زلزله در این منطقه به سطح زمین است که شدت زلزله را بسیار بالا می برد
نگاهی به نقشه زمین شناسی منطقه نیز غلبه رسوبات دوره کواترنری وفعالیت وسیع منطقه در ائوسن و میوسن را نشان می دهد.وبه صورت محدود نیز رسوبات تریاس رخنمون دارند.
چند نمودار جغرافیایی